Güçlü Fikirler Blogu Yazılar

Gümüş Balığı Nasıl Kızartılır? Ekonomi Perspektifinden Kaynak Kullanımı ve Tüketim Kararları Ekonominin temelinde, sınırlı kaynaklar karşısında yapılan seçimlerin sonuçları yatar. Her birey, her toplum ve her üretici, kararlarının uzun vadeli etkilerini bilinçli ya da farkında olmadan belirler. Bir ekonomistin bakış açısından bakıldığında, “Gümüş balığı nasıl kızartılır?” sorusu sadece bir mutfak eylemini değil, aynı zamanda kaynak yönetiminin, tüketim tercihlerinin ve toplumsal refahın kesiştiği bir süreci temsil eder. Çünkü yemek pişirmek bile, ekonomi biliminin temel ilkelerini yansıtan bir tercihler zinciridir: hangi malzeme seçilecek, ne kadar enerji kullanılacak, maliyet ve fayda dengesi nasıl kurulacak? Kaynakların Sınırlılığı ve Balık Ekonomisi Gümüş balığı, küçük yapısına…

Kapıkulu Ordusunun Bölümleri Nelerdir? Tarihin En Eğlenceli Askerî Ekibiyle Tanışın! Bazı insanlar tarih deyince sıkıcı kronolojiler, ezberlenecek savaş tarihleri ve karmaşık soy ağaçları görür. Ama ben öyle değilim. Ben tarih deyince, kocaman bir sahnede bir tiyatro izliyormuş gibi hissederim. Hele konu Osmanlı’nın ünlü Kapıkulu Ordusuysa… O zaman sahne ışıkları yanar, davullar çalar ve karşımıza tarihin en renkli askerî ekibi çıkar. Düşünün ki bir yanda çözüm odaklı ve stratejik düşünen erkek komutanlar, diğer yanda “Birlik olalım, birbirimizi anlayalım” diyen empatik kadınlar var. Ortada da yüzyıllar boyunca imparatorluğun kalbini koruyan, ama bazen de biraz fazla drama yapan Kapıkulu askerleri… Kapıkulu Ordusu: Osmanlı’nın…

Kanal Ne Demek? 7. Sınıf Seviyesinde Bir Kavramdan Geleceğe Uzanan Büyük Bir Hikâye Bazen en basit kelimeler, en büyük fikirlerin kapısını aralar. “Kanal” kelimesi de tam olarak böyle bir kelime. İlk bakışta 7. sınıf seviyesinde kolay gibi görünür: Su taşımaya yarayan bir yol, iletişim sağlayan bir araç ya da bilgi taşıyan bir hat… Ama işin aslı bundan çok daha derin. Bugün sadece “kanal ne demek?” sorusunu cevaplamayacağız; aynı zamanda bu kavramın gelecekte hayatımızı nasıl değiştirebileceğini birlikte hayal edeceğiz. Kanal Ne Demek? Basitten Başlayalım 7. sınıf düzeyinde “kanal”, genel olarak bir yerden bir yere bir şey taşıyan yol anlamına gelir. Örneğin;…

Tarhı Ne Anlama Gelir? Öğrenmenin İzinde Bir Kavramın Yolculuğu Öğretmek bir eylemdir, ama öğrenmek bir dönüşümdür. Bir eğitimci olarak her zaman şunu merak etmişimdir: Kelimeler yalnızca bilgi mi taşır, yoksa her biri insanın düşünme biçimini mi dönüştürür? “Tarhı” kelimesi de bu dönüşümün küçük ama derin bir örneğidir. Bir kelimenin anlamını öğrenmek, bazen bir kültürün tarihine, bazen de zihnimizin nasıl öğrendiğine dair yeni pencereler açar. — Tarhı Ne Anlama Gelir? Dilin Zamanla Dansı “Tarhı” kelimesi, kökeni Arapça olan “tarh” sözcüğünden gelir. Tarh, “atmak, çıkarmak, hesaplamak, tarih düşmek” gibi anlamlara gelir. Osmanlıca’da “tarhı” biçiminde kullanıldığında genellikle bir şeyin tarihini veya “hesaplama sonucunu”…

Partilerde Gik Nedir? Güç, Strateji ve Toplumsal Etkileşim Üzerine Bir İnceleme Günümüz toplumlarında güç ilişkileri, ideolojiler ve kurumlar arasındaki etkileşim, siyasi partilerin yapısını ve işleyişini doğrudan etkileyen unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu güç mücadelesinin temel dinamiklerinden biri de parti içindeki “gik” (gizli işbirlikleri) kavramıdır. Ancak, partilerdeki güç mücadelesinin sadece erkeklerin stratejik çıkarlarını mı yansıttığını, yoksa kadınların demokratik katılım ve toplumsal etkileşime dair vizyonlarının da şekillendirdiği bir alana mı dönüştüğünü sorgulamak, bu olgunun gerçek anlamını kavrayabilmek için oldukça önemlidir. Gik Kavramı ve Güç İlişkileri Siyasi partilerdeki “gik” kavramı, genellikle partilerin içindeki gizli güç mücadelelerini, stratejik ittifakları ve bu ittifakların toplumsal düzen…

Toplumsal Sesin Yankısı: “Hay Haspam” Söyleminin Sosyolojik Arka Planı Bir akşam, taşra bir kasabada kahvehanenin önünden geçerken yaşlı bir amcanın kahkahasıyla karışık “Hay haspam!” deyişini duydum. Bu kelimenin, sadece bir ünlem ya da şaşkınlık ifadesi olmadığını o anda fark ettim. “Haspam” sözcüğü, yüzyıllardır süregelen toplumsal rolleri, kadın algısını ve kültürel mizahın derin yapısını barındıran, dilin içinde yaşayan bir toplumsal yansımadır. Sosyolojik bir araştırmacı olarak bu kelimeye baktığımda, yalnızca bir kelime değil; bir toplumun kadına, duygusallığa ve gündelik yaşam ilişkilerine dair bilinçaltını görüyorum. “Haspam” Kelimesinin Kültürel ve Duygusal Katmanları “Haspam” kelimesi, Türkçe’de genellikle şakacı, hafif alaycı, bazen de sevgi dolu bir…

Bilim, kalbi sadece “duyguların merkezi” olarak değil, olağanüstü bir biyomekanik motor olarak görür. Fakat o kadar karmaşık ve özel bir yapıya sahiptir ki, hâlâ her atışıyla bizi şaşırtmaya devam eder. Bugün sizlerle kalp kasının yapısına, bir bilim insanının meraklı gözlüğünden ama sade bir dilin samimiyetiyle bakacağız. Kalp kası nedir, nasıl çalışır, neden bu kadar dayanıklıdır ve her saniye durmadan atmayı nasıl başarır? Gelin birlikte bu sorulara kalbimizin derinliklerinden yanıt arayalım. Kalp kası: Sıradan bir kas değildir Vücudumuzda üç temel kas türü bulunur: iskelet kası, düz kas ve kalp kası (miyokard). Kalp kası, yapısal olarak bu iki türün arasında özel bir…

Bir Siyaset Bilimcinin Gözünden: Göz Bebeğinin Büyümesi Ne Anlama Gelir? Güç ilişkilerini, iktidarın doğasını ve bireyin toplumsal düzen içindeki konumunu sorgulayan bir siyaset bilimci olarak, bedensel tepkilerin politik anlamlarını incelemek her zaman ilgimi çekmiştir. Göz bebeğinin büyümesi — fizyolojik olarak ışığa, duygulara veya uyarılmaya verilen bir tepkidir. Ancak bu basit biyolojik olay, siyaset biliminin derin yapılarında sembolik bir metafora dönüşür. Çünkü bazen, göz bebeğinin genişlemesi, sadece ışığa değil, güce de verilen bir tepkidir. Bu yazıda, bu fizyolojik fenomeni iktidar, kurumlar, ideoloji ve vatandaşlık bağlamında analiz edeceğiz. İktidarın Gözünde: Genişleyen Bir Alan mı, Daralan Bir Vicdan mı? Bir liderin bakışları, bir…

Görme Engelli Ne Demek? Siyaset, İktidar ve Görmenin Sınırları Üzerine Bir Analiz Giriş: Gücü Gören ve Görmeyen Toplumlar Üzerine Bir siyaset bilimci olarak, görme kavramını yalnızca fiziksel bir yeti olarak değil, toplumsal bir farkındalık biçimi olarak değerlendiririm. “Görme engelli ne demek?” sorusu, ilk bakışta bir tıbbi tanım gibi görünse de, derinlemesine düşünüldüğünde siyasal bir metafora dönüşür. Çünkü kimi toplumlarda insanlar gözleriyle değil, iktidarın çizdiği sınırlar içinde görür. Görme engeli, o zaman sadece bedensel bir durum değil, sistemin bireye dayattığı bilinçsel bir kısıtlamadır. İktidarın Gözleri: Kimin Görmesine İzin Verilir? Siyaset bilimi açısından bakıldığında, görme her zaman bir iktidar meselesidir. Toplumu yöneten…

Gönye Nasıl Bir Şey? Gücün, Düzenin ve Vatandaşlığın Açısını Ölçmek Bir siyaset bilimci olarak güç ilişkilerini incelerken, çoğu zaman aklıma şu soru gelir: “Toplumda kimin eli gönye tutuyor?” Gönye, basit bir ölçüm aleti gibi görünür ama aslında düzenin sembolüdür. Açılar arasındaki mesafeyi belirler, sapmayı düzeltir, biçimsizi biçimlendirir. Tıpkı modern devletin, bireyleri belirli normlara göre hizaya getirmesi gibi. Bu yazı, bir marangozun değil, bir siyaset bilimcinin gözünden “gönye”yi anlamaya çalışacak. İktidarın Gönye Hali Devlet, tıpkı bir gönye gibi, düzeni sağlama ve ölçüyü koruma iddiasındadır. Ancak bu ölçü kimin ölçüsüdür? İktidar denilen yapı, toplumsal ilişkilerdeki eğriliği düzeltmek bahanesiyle kendi doğrusunu dayatır. Michel…